Tag Archive for: οικονομία

Γιάννης Λοβέρδος – “Κοινωνία Ώρα Μέγκα” 02-02-2021

Εμείς στη ΝΔ, στεκόμαστε με μεγάλη υπευθυνότητα, σεβασμό και ταπεινότητα απέναντι στους εκατοντάδες, χιλιάδες συνανθρώπους μας που υποφέρουν οικονομικά εξαιτίας της πανδημίας, κυρίως στο χώρο της εστίασης, του πολιτισμού, του τουρισμού.

Δυστυχώς παραμένει άγνωστο το πότε θα ανοίξουν, αφού η πανδημία δεν έχει χρονοδιάγραμμα, ελπίζουμε με την εξέλιξη των εμβολιασμών θα αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα.

Δεν πρόκειται για αποφάσεις που θέλει να πάρει η κυβέρνηση, αλλά δεν υπάρχουν επιλογές. Και οικονομικά η κυβέρνηση προσπαθεί να στηρίξει όσο γίνεται»

Δυναμική ανάπτυξη μετά την πανδημία

Όταν τον περασμένο Δεκέμβριο είχαν αρχίσει να φαίνονται τα πρώτα σημάδια της πανδημίας που θα ενέσκηπτε, εξαιτίας της έξαρσης του COVID-19 στην Κίνα, είχα προειδοποιήσει από την στήλη αυτή για τις επιπτώσεις όχι μόνο στη δημόσια υγεία αλλά και στην παγκόσμια οικονομία. Έλεγα και γράφω από τότε ότι η παγκόσμια οικονομία μέσα στο 2020 έτσι κι αλλιώς βρισκόταν στα πρόθυρα μιας διεθνούς ύφεσης. Τα διεθνή χρηματιστήρια αγκομαχούσαν μετά από μια δεκαετία συνεχούς ανόδου. Η Γερμανία έμπαινε ήδη σε στασιμότητα που θα οδηγούσε αργά η γρήγορα σε ύφεση. Και αυτό μοιραία θα είχε συνέπειες σε ολόκληρη την ευρωζώνη της οποίας γερμανική οικονομία είναι η ατμομηχανή. 

Εκείνο τον καιρό δεν μπορούσαμε να γνωρίζουμε τις συνέπειες από την πανδημία. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί το πρωτοφανές παγκόσμιο lockdown, που   οδήγησε στην απαγόρευση κυκλοφορίας των τριών τέταρτων παγκοσμίου πληθυσμού. Οι επιπτώσεις αυτού ήταν μοιραίο να οδηγήσουν σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση από αυτήν που είχαμε προβλέψει. Η διεθνής οικονομία υποχώρησε στα επίπεδα της δεκαετίας του 1930. Και αυτό δεν έχει ξανασυμβεί τόσο απότομα. Έστω κι αν όλοι αισιοδοξούμε ότι θα είναι πρόσκαιρο. Ωστόσο η πανδημία μπορεί να αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αντιμετωπιστεί η ύφεση που έτσι κι αλλιώς ερχόταν. 

Τα πρώτα στατιστικά στοιχεία από το α’ τρίμηνο 2020 καταδεικνύουν ότι όλες οι ευρωπαϊκές οικονομίες έμπαιναν σε ύφεση, με πρώτη αυτή της Γερμανίας. Μην ξεχνάμε ότι τα στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο δεν περιλαμβάνουν το lockdown, που επιβλήθηκε μετά τις 17 του Μαρτίου. Η πανδημία λοιπόν αποτελεί μια πρώτης τάξεως δικαιολογία για την επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί και ευκαιρία για να λάβουν οι χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης πρωτοβουλίες για να αντιμετωπίσουν την πρωτοφανή αυτή οικονομική ύφεση. Ενδεχομένως, εφόσον η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, πολιτευτεί και στην συνέχεια με την υπευθυνότητα, την αποφασιστικότητα  και την σοβαρότητα που μέχρι στιγμής επιδεικνύει, και με την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν θα υπάρξει σοβαρό νέο κύμα της πανδημίας, η εξέλιξη αυτή να μας βολεύει συνολικά ως έθνος. 

Ασφαλώς, το β’ τρίμηνο του 2020 ήταν πολύ χειρότερο από το πρώτο. Η Ύφεση για τη φετινή χρονιά,  όχι μόνο στην ελληνική αλλά και στην ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι η μεγαλύτερη εδώ και πολλές δεκαετίες. Όμως η εξέλιξη αυτή η οποία πρόσκαιρα θα είναι επιβαρυντική για την οικονομία και την αγορά, και ιδίως για κάποιες επιχειρήσεις που βρίσκονται στην άκρη του γκρεμού, δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει. Αντίθετα, η απόφαση της Γαλλίας και της Γερμανίας να προκρίνει ένα γενναίο πρόγραμμα ανόρθωσης των ευρωπαϊκών οικονομιών, και ιδίως των ασθενέστερων, όπως είναι η ελληνική, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την συνολική ανόρθωση της οικονομίας μας και της αγοράς μας.

Από το 2021, που θα αρχίσει να τρέχει το καινούργιο πρόγραμμα, μέχρι το 2027 υπολογίζεται ότι περίπου 70-80 δισεκατομμύρια € θα εισρεύσουν στα κρατικά ταμεία για να χρησιμοποιηθούν για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Αν τα χρήματα αυτά συνολικά δαπανηθούν με σωστούς τρόπους που θα περιλαμβάνουν και γενναίες μεταρρυθμίσεις στον τρόπο που λειτουργεί η δημόσια διοίκηση και το κράτος, τότε είμαστε βέβαιοι ότι η Ελλάδα μετά από 5- 6 χρόνια θα είναι μια εντελώς διαφορετική χώρα από αυτή που αντιμετωπίζουμε σήμερα με σκεπτικισμό. Αυτή είναι η μεγάλη ευκαιρία για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος μπορεί να αφήσει το όνομα του μεταρρυθμιστή πρωθυπουργού στην ιστορία. Και αυτή είναι η μεγάλη ευκαιρία, ίσως η τελευταία, για την Ελλάδα. Να γίνει ένα σύγχρονο, δυναμικό, ευρωπαϊκό κράτος.

Πηγή:http://marketnews.gr/article/2542642/dynamikh-anaptyksh-meta-thn-pandhmia

Θα τα καταφέρουμε

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρωτοφανείς προκλήσεις. Η αντιπαράθεση με την Τουρκία, με ευθύνη του καθεστώτος Ερντογάν, η πανδημία του COVID-19, το μεταναστευτικό κι η οικονομία προκαλούν μεγάλες ανατροπές κι αναστατώσεις που η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη πρέπει να αντιμετωπίσει. Για την κυβέρνηση αυτό που προέχει είναι η αντιμετώπιση της δριμείας υγιεινομικής κρίσης, που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοιού, σε συνδυασμό φυσικά με την επανεκκίνηση της οικονομίας, που εκ των πραγμάτων αποτελεί μείζονα προτεραιότητα τόσο για την κυβέρνηση όσο και για την κοινωνία!

Μέσα σε αυτή την δύσκολη συγκυρία, κάποιοι ανεύθυνα διακινούν είτε σενάρια είτε και υποδείξεις, περί δήθεν μείωσης των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων αλλά και των συντάξεων. Αυτό φυσικά δεν ισχύει.

Είναι κατανοητό πως υπάρχουν αρκετοί εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα ή ακόμα και ελεύθεροι επαγγελματίες κι επιχειρηματίες οι οποίοι δυσανασχετούν από το γεγονός ότι η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων σε συνδυασμό με την σταθερή καταβολή των μισθών τους, τους καθιστά υπό μία έννοια μη συμμέτοχους της οικονομικής κρίσης. Υποστηρίζεται ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι παίρνουν, βρέξει χιονίσει, τον μισθό τους, ανεξάρτητα από το μέγεθος της οικονομικής ύφεσης που θα πλήξει την χώρα μας μέσα στο 2020. Όχι όμως υποστηρίζουν αυτή την άποψη δεν έχουν καταλάβει ότι το πρόβλημα πλέον με το δημόσιο δεν είναι το ύψος των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, που είναι ούτως ή άλλως χαμηλό, αλλά η αξιολόγηση και ο αριθμός τους. Στην κρίση στην οποία εισέρχεται η χώρα μας, εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού, αυτό που θα παίξει σημαντικότερο ρόλο στην αντιμετώπιση της δεν είναι οι όποιες κρατικές επιχορηγήσεις στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες δεν μπορούν να συνεχιστούν. Αλλά η ελάφρυνση των φόρων, η άρση των κρατικών εμποδίων στην επιχειρηματικότητα κι η μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία για την καλύτερη λειτουργία της αγοράς και των επιχειρήσεων.

Το θετικό που υπάρχει με την κρίση που προκαλεί ο κορονοϊός είναι ότι δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια. Θα υπάρξουν ασφαλώς θύματα, ελπίζουμε πρόσκαιρα κι εφήμερα, κυρίως μεταξύ των εργαζομένων ιδιωτικό τομέα και κάποιον επιχειρήσεων, που δεν θα αντέξουν μέχρι τέλος της κρίσης, αλλά αυτή δεν πρόκειται να διαρκέσει για πολλά χρόνια. Το πολύ για 2-3. Συνεπώς οποιαδήποτε μείωση μισθών ΔΥ και συνταξιούχων, που θα είχε διαρκή χαρακτήρα, όχι μόνο θα προκαλούσε συγκλονιστική κοινωνική αναταραχή, που καμιά κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να αντέξει. Αλλά θα ήταν κι άδικη. Γι’ αυτό, οι εκτιμήσεις που το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης κάνει, είναι ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υπάρχει ούτε ως σχέδιο ενδεχόμενο μείωσης μισθών και συντάξεων. Η προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι με φορολογικά και άλλα μέτρα στήριξης να μπορέσει να υποστηρίξει επιχειρήσεις οι οποίες είναι κατά βάση υγιείς αλλά κλυδωνίζονται από την εφήμερη κρίση που προκαλεί ο κορονοϊός.

Φυσικά το 2020 θα είναι μια πολύ δύσκολη χρονιά. Το μέγεθος της ύφεσης δεν μπορούμε με ακρίβεια να το προσδιορίσουμε. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει από βήματος της Βουλής ότι επειδή οι εξελίξεις είναι αβέβαιες, δεν μπορούμε να κάνουμε ασφαλείς προβλέψεις. Το υπουργείο οικονομικών από την πλευρά του είναι υποχρεωμένο να κάνει σχέδια με βάση τα στοιχεία που έχει στη διάθεση του σήμερα. Αλλά αυτά τα στοιχεία όπως είναι φυσικό αλλάζουν καθημερινά.

Το μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση αλλά και για την οικονομία και για την κοινωνία είναι τι θα γίνει φέτος με τον τουρισμό, που είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας μας, και από την οποία εξαρτάται το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Βέβαια η μεγάλη αγωνία για τους επιχειρηματίες του τουρισμού δεν είναι τόσο το 2020, που ήταν πολύ κακό, όπως αναμενόταν, όσο το 2021, που θα είναι κομβικής σημασίας για την επιβίωση, όχι μόνον της τουριστικής αλλά και της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας.

Γι’ αυτό η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιδιώκει πάση θυσία να υπάρξει αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού κι έστω μερική αποκατάσταση των ζημιών, που προοιωνίζονται για φέτος το καλοκαίρι. Είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι. Θα τα καταφέρουμε. Η κρίση είναι μεγάλη αλλά είναι εφήμερη. Δεν έχει σε τίποτα να κάνει με την χρεοκοπία του 2010. Γι’ αυτό και ο πρωθυπουργός δεν έχει πρόθεση ούτε εκλογές να κάνει ούτε ανασχηματισμό, ούτε φυσικά μείωση μισθών και συντάξεων. Θα προχωρήσει αποφασιστικά στην υπέρβαση της ύφεσης του 2020, που ελπίζουμε να μετατραπεί σε ισχυρή ανάπτυξη μέσα στο 2021 κι ακόμα περισσότερο το 2022!

Πηγή: http://marketnews.gr/article/2542427/tha-ta-kataferoume

Παγκόσμιο υπόδειγμα

Στις πρωτοφανείς καταστάσεις, όπως αυτή που ζούμε τώρα, απαιτούνται και πρωτοφανή μέτρα. Αυτός είναι ο λόγος που η απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να εφαρμόσει άμεσα τις εισηγήσεις των ειδικών και να κλείσει τη χώρα από τις αρχές Μαρτίου, επέδρασε στο να επιδείξει η Ελλάδα τις καλύτερες επιδόσεις σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της πανδημίας του κορονοϊού. Η Ελλάδα έγινε παγκόσμιο παράδειγμα χάρις στην αποφασιστικότητα της κυβέρνησης και την σοβαρότητα των ειδικών για τα θέματα της δημόσιας υγείας. Όμως, κακά τα ψέματα, η πορεία της χώρας δεν θα εξαρτηθεί μόνον από την επιτυχή αντιμετώπιση του πρώτου σαρωτικού ρεύματος της πανδημίας. Το μεγάλο πρόβλημα που προκαλεί η πανδημία μπορεί να λυθεί αλλά όταν έρθει η ώρα για την μεγάλη κρίση στην αγορά και στην οικονομία, τότε θα καταστεί πραγματικότητα το πόσο σοβαρή και κανονική χώρα έχει γίνει η Ελλάδα. Και σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, δεν αρκεί η σοβαρότητα κάποιων κυβερνητικών στελεχών. Δεν αρκεί να είναι υπεύθυνοι κι αξιόπιστοι ο πρωθυπουργός ή κάποιοι ειδικοί, όπως ο κ. Σωτ. Τσιόδρας. Χρειάζεται το σύνολο του πολιτικού προσωπικού, του επιχειρηματικού κόσμου, της αγοράς, των τραπεζών και της δημόσιας διοίκησης να επιδείξει την ανάλογη σοβαρότητα κι υπευθυνότητα. Κάτι για το οποίο δεν είμαι καθόλου μα καθόλου βέβαιος.

Ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της έλλειψης σοβαρότητας, είναι και το γεγονός ότι από την αξιωματική αντιπολίτευση και όχι μόνο, διακινούνται διάφορα σενάρια περί δήθεν νέων μνημονίων. Κάτι τέτοιο φυσικά και δεν ισχύει. Η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ ξανά να δανειστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από το ΔΝΤ με τους αναξιοπρεπείς και υποτιμητικούς όρους των προηγούμενων μνημονίων. Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι υποχρεωμένη στο προσεχές διάστημα να καταλήξει σε ένα πακέτο μέτρων για την επανεκκίνηση της οικονομίας που θα είναι γενναιόδωρο για όλες τις χώρες που μετέχουν σε αυτήν. Και στην Ελλάδα φυσικά επ’ ίσοις όροις με τις άλλες χώρες. Ήδη ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προειδοποίησε ότι αυτό που ζητείται δεν είναι νέα δάνεια αλλά παροχές που θα επιτρέψουν στην χειμαζόμενη ευρωπαΐκή οικονομία να ανακάμψει και να επανεκκινήσει από νέα βάση.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν σοβαρές αναταράξεις οικονομία. Ότι δεν θα υπάρξουν επιχειρήσεις που ούτως ή άλλως βρίσκονταν στην άκρη του γκρεμού και θα χρεοκοπήσουν. ΄Η εργαζόμενοι που θα χάσουν τη δουλειά τους και θα αυξηθεί το ποσοστό της ανεργίας. Αυτά δυστυχώς βραχυπρόθεσμα λόγω του κλειδώματος της οικονομικής δραστηριότητας εξαιτίας της πανδημίας θα συμβούν. Όπως συμβαίνουν σε όλες τις χώρες του ανεπτυγμένου και μη κόσμου. Αλλά με τα κεφάλαια, που θα εξασφαλιστούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η ελληνική οικονομία μπορεί να επανεκκινήσει με καλύτερους όρους κι οι όποιες τυχόν αναταράξεις, που προκλήθηκαν το τελευταίο διάστημα να ξεπεραστούν σε βάθος χρόνου. Είναι πλέον προφανές ότι οι ευρωπαίοι, παρά τις αντιρρήσεις αρχικά των Γερμανών και των Ολλανδών, θα καταλήξουν σε ένα γιγαντιαίο κονδύλι βοήθειας προς τις χειμαζόμενες ευρωπαϊκές οικονομίες, που μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει συνολικά το αστρονομικό ποσό των 2 τρις ευρώ.

Εκτιμώ λοιπόν ότι κονδύλια για να δοθούν υπό μορφή βοήθειας από την Ευρωπαϊκή ένωση θα υπάρξουν. Εκεί όμως που θα κριθεί η σωστή διανομή των κονδυλίων αυτόν για την ανόρθωση της οικονομίας, είναι στην λειτουργία της αγοράς, στην ανταπόκριση από πλευράς τραπεζών, στην σοβαρή και υπεύθυνη επιχειρηματική δραστηριότητα που δυστυχώς μέχρι στιγμής δεν έχει πείσει ότι είναι ανάλογη των κρίσιμων περιστάσεων που περνάει η χώρα και η οικονομία. Χρήματα μπορεί να έχουμε. Θα έχουμε όμως σοβαρές τράπεζες, υπεύθυνους επιχειρηματίες, σωστό management για να αντιμετωπίσουμε τη δύσκολη κατάσταση; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα που δυστυχώς κάνεις σήμερα δεν μπορεί να απαντήσει με ασφάλεια. Και κυρίως θα έχουμε μια σοβαρή αντιπολίτευση, η οποία δεν θα λαϊκίζει και δεν θα ξαναθυμηθεί τον «αντιμνημονιακό» της οίστρο; Πολύ φοβάμαι ότι αυτό δεν θα συμβεί.

Πηγή: http://marketnews.gr/article/2541797/pagkosmio-ypodeigma

Ιδεοληψίες κι ορθολογισμός

Οι ιδεοληψίες στην πολιτική είναι πολύ ανόητη αλλά κι επικίνδυνη πρακτική. Δυστυχώς η αριστερά διακατέχεται από πολλές ιδεοληψίες και γι αυτό δεν μπορεί συνήθως να εφαρμόσει ρεαλιστικές και κοινωνικά επωφελείς πολιτικές, οδηγώντας τις χώρες που έχει κυβερνήσει πάντα στην καταστροφή και τους λαούς στην εξαθλίωση (Σοβιετική Ένωση, Αλβανία, Κούβα, Βενεζουέλα, Βόρειος Κορέα, Ρουμανία κοκ). Αυτός είναι αλίμονο ο κανόνας όπου η κομμουνιστική αριστερά κατέλαβε την εξουσία

Στην Ελλάδα, ο ιδεοληπτικός ΣΥΡΙΖΑ επέφερε διπλή ζημιά στην ήδη δοκιμαζόμενη και χειμαζόμενη ελληνική κοινωνία. Η πρώτη ήταν οικονομική. Αρχικά με τις παρελκυστικές τακτικές του στη διαπραγμάτευση του 2015 προκάλεσε ανασφάλεια κι αβεβαιότητα στην οικονομία, οδηγώντας την πάλι στην ύφεση. Ενώ μετά με το καταστροφικό κι ανόητο δημοψήφισμα, που οδήγησε την Ελλάδα εκτός προγράμματος και τις τράπεζες εκτός δανειοδότησης από την ΕΚΤ, επέφερε τα capital controls, που ήταν η ταφόπλακα της ήδη ευάλωτης ελληνικής οικονομίας. Τις επιπτώσεις αυτών η Ελλάδα, η οικονομία της, ο λαός της θα τις πληρώνουν μπορεί και γιά δεκαετίες, παρά τις προσπάθειες που έγιναν έκτοτε.

Η δεύτερη αφορά το μεταναστευτικό. Η πολιτική των ανοιχτών συνόρων που εξήγγειλε αρχικά η τότε αρμόδια για το θέμα Τασία Χριστοδουλοπούλου, ακόμα και πριν από τις εκλογές του 2015, διευκόλυνε την εισβολή εκατοντάδων χιλιάδων παράνομων μεταναστών στην χώρα μας μέσω των νησιών μας σε ελάχιστους μόλις μήνες. Ανήμπορη κι ανίκανη, χωρίς ρεαλιστική πολιτική επί του μεταναστευτικού, πέραν των ιδεοληψιών της, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και Τσίπρα δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τις τρομακτικές, οδυνηρές κι άκρως επικίνδυνες για τον τόπο επιπτώσεις από την εισβολή των λαθρομεταναστών. Η κατάσταση αυτή έχει επιφέρει ήδη δυσάρεστες αλλοιώσεις στην ελληνική κοινωνία και θα δοκιμάσει την συνοχή της για δεκαετίες ολόκληρες.

Δυστυχώς, η Ελλάδα είναι δέσμια κι υπόδουλη του λαϊκισμού, των ιδεοληψιών, της βλακείας και του παραλογισμού ορισμένων πολιτικών της (άλλων λιγότερο άλλων περισσότερο) κυρίως προερχόμενων από το χώρο της αριστεράς και της ακροδεξιάς, αλλά και της πλειοψηφίας των κοινωνικών φορέων της. Γι αυτό φοβάμαι ότι έχουμε εισέλθει σε μιά μακρόχρονη, λίαν πνιγηρή εποχή, κατά την οποίαν ο κόσμος που γνωρίζαμε θα ανατρέπεται με γοργούς ρυθμούς.

Ευτυχώς η άνοδος στην εξουσία τον Ιούλιο του 2019 της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, δημιούργησε ευλόγως την πεποίθηση σε πολλούς από μας ότι χώρα μπορούσε να αλλάξει πορεία και να προχωρήσει γενναία προς μια νέα κατεύθυνση. Μια κατεύθυνση που θα στηρίζεται στον ρεαλισμό, την λογική και τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις. Μπορεί πρόσκαιρα κάποιοι να ισχυρίζονται η να φοβούνται ότι η μεταρρυθμιστική αυτή προσπάθεια θα ανακοπεί λόγω της πανδημίας. Αλλά εγώ παραμένω αισιόδοξος. Θα νικήσουμε και στο μέτωπο της πανδημίας θα νικήσουμε και στην επικράτηση του ορθολογισμού στη χώρα μας.

Πηγή: http://marketnews.gr/article/2531024/ideolhpsies-ki-orthologismos

Ούτε γάτα ούτε ζημιά;

Στα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου, όταν είχε αρχίσει να αχνοφαίνεται η επιδημία του κορονοϊού στην Κίνα, είχα προειδοποιήσει ότι εάν η επιδημία αυτή μεταβληθεί σε πανδημία, τότε ο κόσμος θα εισέλθει σε μια περίοδο μεγάλης, έστω και πρόσκαιρης, ύφεσης. Της μεγαλύτερης, που είχε βιώσει από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκείνη την εποχή δεν μπορούσα, όπως κανείς άλλωστε, να προβλέψω τις επιπτώσεις του COVID-19 στη δημόσια υγεία. Ούτε την καραντίνα ούτε και το lockdown. Όμως οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, ήταν αυτές που είχα προβλέψει. Τα αποτελέσματα για το δεύτερο τρίμηνο του 2020 στο σύνολο των οικονομιών του κόσμου ήταν άκρως απογοητευτικά. Για τη χώρα μας, όπως ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ, οι επιπτώσεις ήταν εξίσου δραματικές, αν και αναμενόμενες. Το 15,2% ύφεση για το β’ τρίμηνο του έτους είναι ίσως το μεγαλύτερο μεταπολεμικά, παρά την πτώχευση του 2010. Δεν γνωρίζω τελικά ποιό θα είναι για το σύνολο του 2020 το τελικό ποσοστό της ύφεσης. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προέβλεψε ότι θα είναι 7,9%. Προφανώς ο πρωθυπουργός γνωρίζει περισσότερα από μένα, αν και θα έχουμε καλύτερη εικόνα όταν δούμε και τα επίσημα στοιχεία για το τρίτο τρίμηνο του 2020, το οποίο είναι και το πιο σημαντικό λόγω της (αρνητικής δυστυχώς για φέτος) επιπτώσεως του τουρισμού στην οικονομία.

Η διάρκεια της οικονομικής παγκόσμιας ύφεσης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την διάρκεια της πανδημίας και τις αρνητικές επιπτώσεις της στην δημόσια υγεία. Όσο περισσότερο ο COVID-19, απειλεί τους ανθρώπους τόσο η ύφεση θα διαρκεί, διότι η απειλή στη δημόσια υγεία αποθαρρύνει την κατανάλωση, το εμπόριο, τις μετακινήσεις. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι για να επανέλθουμε σε μια σχετική κανονικότητα θα χρειαστεί περίπου ένα έτος από τώρα, με την προϋπόθεση ότι μέχρι τότε θα έχει βρεθεί ένα σχετικά αποτελεσματικό εμβόλιο, με το οποίο θα εμβολιαστεί τουλάχιστον το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού. Όλα αυτά φυσικά εντείνουν την αβεβαιότητα για τον προσεχή χρόνο κι οι πλέον απαισιόδοξοι ισχυρίζονται ότι ούτε το 2021 θα είναι έτος ισχυρής ανάκαμψης της οικονομίας. Απομένει να το δούμε στην πράξη.

Στη διάρκεια αυτής της τόσο μεγάλης οικονομικής κρίσης αλλά και κρίσης δημόσιας υγείας, η Ελλάδα τα πήγε σχετικά καλύτερα από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Φυσικά και δεν επαναπαυόμαστε και ούτε εφησυχάζουμε. Τα πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολα και γνωρίζουμε ότι τα προβλήματα είναι μπροστά μας.

Ακόμα και όταν η πανδημία θα έχει υποχωρήσει, η επάνοδος στην οικονομική κανονικότητα κι ανάπτυξη θα πάρει χρόνο. Και τούτο διότι η ζημιά που θα έχει προκληθεί θα είναι μεγάλη. Αρκετές επιχειρήσεις που βρισκόταν ήδη στην άκρη του γκρεμού, δεν θα τα καταφέρουν και θα κλείσουν. Άλλες θα αναγκαστούν να κάνουν απολύσεις. Η ανεργία μέσα στο επόμενο διάστημα θα αυξηθεί. Κυρίως θα υπάρχει πρόβλημα στις τράπεζες, καθώς εκτιμάται ότι θα υπάρξει μια νέα γενιά «κόκκινων δανείων». Είναι σαφές ότι νέα κρατική χρηματοδότηση των τραπεζών δεν μπορεί να υπάρχει. Ίσως η πιο ρεαλιστική λύση είναι η δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής bad bank.

Στην φαρέτρα της ωστόσο η κυβέρνηση έχει αρκετά όπλα. Πρώτο και σημαντικότερο ότι δεν έχει πια τον βραχνά του τεράστιου πρωτογενούς δημοσιονομικού πλεονάσματος του 3,5% για τα επόμενα χρόνια. Επιπρόσθετα, από το νέο έτος θα μπορεί να σχεδιάζει και να υλοποιεί προγράμματα ύψους 72 δισεκατομμυρίων €, που θα χρηματοδοτεί η ευρωπαΐκή ένωση. Όλα αυτά όμως δεν αρκούν. Κατά τη γνώμη μας, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, που είναι μια φιλελεύθερη κυβέρνηση, πρέπει να προχωρήσει τάχιστα σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και να βοηθήσει έμπρακτα τις επιχειρήσεις με την μείωση του μη μισθολογικού κόστους τους. Μόνο με τον τρόπο αυτό θα πείσει τους διεθνείς επενδυτές να φέρουν τα χρήματα τους στην Ελλάδα και να προχωρήσουμε σε μεγάλες κι ικανές επενδύσεις οι οποίες θα φέρουν την ανάπτυξη και την δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Διότι και μετά την πανδημία χρειάζονται γενναίες αλλαγές στο φορολογικό σύστημα, την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας, την αποτελεσματικότερη λειτουργία της Δημόσιας διοίκησης, την ταχύτερη απονομή της Δικαιοσύνης, για να μπορέσει η Ελλάδα κι η οικονομία τους να σταθούν ισάξια με τα άλλα, ανεπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη. Το εγχείρημα φυσικά δεν είναι εύκολο. Αλλά αν υπάρχει μια κυβέρνηση που μπορεί να το υλοποιήσει είναι αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη

Μια ελληνική παροιμία υποστηρίζει ότι μετά από μια κρίση που ήταν εφήμερη, δεν υπάρχει «ούτε γάτα ούτε ζημιά». Για τη γάτα δεν ξέρω. Αλλά για την ζημιά μπορούμε να την αποκαταστήσουμε. Με σκληρή προσπάθεια και αλλαγή νοοτροπίας.

Πηγή: http://marketnews.gr/article/2530904/oute-gata-oute-zhmia

Η τέλεια καταιγίδα

Ζούμε σε μια εποχή, που οι επιστήμονες θα περιέγραφαν ως την τέλεια καταιγίδα. Ποτέ άλλοτε η χώρα μας και η κυβέρνηση της δεν είχαν βρεθεί ενώπιον μιας τόσο αρνητικής συγκυρίας τεράστιων προβλημάτων που απειλούν την συνοχή της κοινωνίας μας και την εθνική κυριαρχία της. Η τρομακτική πανδημία του κορονοϊού, οι τεράστιες επιπτώσεις στην οικονομία, το μεταναστευτικό και οι μεγάλες απειλές της Τουρκίας κατά της εθνικής μας κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, συνιστούν την απόλυτη καταιγίδα, θα λέγαμε την τέλεια πολιτική καταιγίδα, για την Ελλάδα και την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Η τουρκική απειλή έχει πάρει διαστάσεις πρωτοφανείς. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο μεγάλη από το 1974 και μετά. Η διαχείριση της είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση για την κυβέρνηση και για τη χώρα. Κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν και μέχρι στιγμής η κατάσταση είναι υπό σχετικό έλεγχο. Χάρις στη σοβαρότητα, την υπευθυνότητα και τους προσεκτικούς χειρισμούς της εξωτερικής κι αμυντικής μας πολιτικής.

Εξίσου μεγάλη είναι και η απειλή για τη δημόσια υγεία από την πανδημία του κορονοϊού. Ποτέ άλλοτε η χώρα μας αλλά και ολόκληρος ο κόσμος δεν αντιμετώπισε μια τόσο μεγάλη απειλή από το 1920 κι έπειτα, όταν είχε πληγεί από την πανδημία της ισπανικής γρίπης.

Όμως, η πανδημία έφερε τρομακτικά προβλήματα στην ήδη κλυδωνιζόμενη ελληνική οικονομία. Παγκόσμια η ύφεση είναι πρωτοφανής. Το ίδιο και στη χώρα μας, της οποίας η οικονομία στηρίζεται κυρίως στην λιανική κατανάλωση, στον τουρισμό και στην εστίαση, τομείς οι οποίοι επλήγησαν περισσότερο από όλους. Άνοιξαμε την οικονομία και την αγορά μέσα στο καλοκαίρι, προκειμένου να διασώσουμε ό,τι διασώζεται από τον τουρισμό. Δυστυχώς η επανεμφάνιση του ιού παγκοσμίως δεν έφερε τα ποθούμενα αποτελέσματα. Μετά βίας, τα έσοδα από τον τουρισμό θα προσεγγίσουν το 15% του περσινού αποτελέσματος. Η λιανική κατανάλωση έχει υποχωρήσει στο 50%. Είναι προφανές ότι πολλές επιχειρήσεις θα βρεθούν στην άκρη του γκρεμού ή ακόμα και θα βάλουν λουκέτο. Η ανεργία στον ιδιωτικό τομέα θα χτυπήσει κόκκινο. Όποιος δεν το βλέπει η το αρνείται είναι εκτός πραγματικότητας.

Η κυβέρνηση κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να στηρίξει τις επιχειρήσεις που κλυδωνίζονται αλλά ας είμαστε ρεαλιστές. Με την μεγάλη υποχώρηση των φορολογικών εσόδων, η προσπάθεια αυτή είναι πολύ δύσκολη. Στηριζόμαστε σε μεγάλο βαθμό τα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το Sure, αλλά δεν αρκούν. Είναι βέβαιον ότι ο χειμώνας που έρχεται θα είναι ο πιο δύσκολος χειμώνας στην οικονομία και στην κοινωνία των τελευταίων δεκαετιών. Και το χειρότερο είναι ότι δεν γνωρίζουμε πότε θα υποχωρήσει η πανδημία, ούτως ώστε να μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε την οικονομία μας σε πιο στέρεες βάσεις.

Κομβικό σημείο των εξελίξεων και στην οικονομία, θα είναι ο χρόνος που θα υποχωρήσει η πανδημία του κορονοϊού. Αυτό για να συμβεί θα πρέπει να έχουν βρεθεί αποτελεσματικά εμβόλια και θεραπείες. Κάτι που σήμερα είναι άγνωστο χρονικά. Ουδείς μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί. Δυστυχώς ενώ περιμέναμε ότι το 2020 θα είναι μια χρονιά χαμένη, με υψηλούς ρυθμούς ύφεσης, ελπίζαμε ότι το 2021 θα είναι μια χρονιά έντονης κι ισχυρής ανάκαμψης. Όμως αυτό είναι πλέον εντελώς αβέβαιο διότι η πανδημία δεν δείχνει να υποχωρεί.

Αργά ή γρήγορα η πανδημία θα υποχωρήσει. Ελπίζουμε γρήγορα, αλλά δεν το γνωρίζουμε ακόμα. Επειδή η οικονομική ύφεση είναι προϊόν της μεγάλης αυτής κρίσης, όλοι οι οικονομολόγοι παντού στον κόσμο εκτιμούν ότι η εκτίναξη της οικονομίας μετά θα είναι πολύ μεγάλη. Και ότι ο κόσμος ολόκληρος, και φυσικά η χώρα μας, θα εισέλθουν σε μια περίοδο μεγάλη ανάπτυξης. Όμως σήμερα δε γνωρίζουμε πότε θα συμβεί αυτό. Μπορεί να γίνει μέσα στο 2021, μπορεί όμως να γίνει και αργότερα. Και το δυστύχημα είναι ότι αρκετές επιχειρήσεις θα κλείσουν και αρκετοί εργαζόμενοι θα χάσουν τη δουλειά τους. Αυτό πρέπει ως κυβέρνηση κι ως οικονομία με κάθε θυσία να το αποφύγουμε. Διότι πάνω απ’ όλα η προστασία των αδύναμων πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα κάθε σοβαρού και υγιούς κράτους. Προς αυτή την κατεύθυνση στρέφεται η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη και, παρά τις δυσκολίες, τις αντιξοότητες και τις αβεβαιότητες, ελπίζουμε ότι θα έχει θετικά αποτελέσματα.

Πηγή: http://marketnews.gr/article/2530823/h-teleia-kataigida

Υπομονή, επιμονή και σκληρή δουλειά

Ο χειμώνας του 2020-2021 προμηνύεται πολύ δύσκολος και βαρύς. Όποιος δεν το βλέπει αποφεύγει να δει την πραγματικότητα κατάματα. Η κατάσταση σε ό,τι αφορά την πανδημία του κορονοϊού, εξελίσσεται χειρότερα από τις δυσμενέστερες προβλέψεις. Δυστυχώς, οι επισημάνσεις κάποιων λοιμωξιολόγων κι οι προειδοποιήσεις τους δεν εισακούστηκαν από ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας μας. Ιδίως από τη νεολαία η οποία δικαιολογημένα βέβαια ήθελε να διασκεδάσει το φετινό καλοκαίρι αλλά με τρόπο που οδήγησε, αλίμονο, σε μια επανεμφάνιση του ιού με ακόμα χειρότερα αποτελέσματα. Κι αν τώρα οι περισσότεροι που μολύνθηκαν από τον ιό είναι νέας ηλικίας, με αποτέλεσμα να μην έχουν αυξηθεί τόσο πολύ οι διασωληνωμένοι κι οι νεκροί, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα αλλάξει τις προσεχείς εβδομάδες. Οι νέοι που μολύνθηκαν είναι πολύ πιθανόν ότι θα διασπείρουν τον ιό στις μεγαλύτερες ηλικίες, που είναι κι οι πιο ευάλωτες. Με αποτέλεσμα κάποιοι να φοβούνται ένα μαρτυρικό φθινόπωρο και έναν ακόμα χειρότερο χειμώνα από πλευράς ιού.

Δεν ξέρω αν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπίσουμε την διάδοση της νόσου. Και, κακά τα ψέματα, θεραπεία δεν υπάρχει ούτε πρόκειται να υπάρξει τους προσεχείς μήνες. Ο μόνος τρόπος είναι η κοινωνική αποστασιοποίηση για την μείωση της διάδοσης. Αλλά αυτό αποδείχτηκε ότι μέχρι στιγμής τουλάχιστον είναι εξαιρετικά δύσκολο. Και φυσικά νέο lockdown δεν μπορεί να υπάρξει, που θα ήταν το μόνο αποτελεσματικό για την καταπολέμηση του ιού. Αλλά εντελώς καταστροφικό για την κοινωνικά και την οικονομία. Όχι μόνον στην ελληνική κοινωνία αλλά παγκοσμίως. Τα ίδια φαινόμενα που επικρατούν στο εσωτερικό της χώρας επικρατούν και στο εξωτερικό. Μια διάχυτη αδιαφορία για τον κορωνοϊό και τις επιπτώσεις του. Γι’ αυτό και η νόσος επανέρχεται παντού.

Όμως το κόστος αυτής της πανδημίας δεν είναι μόνον στην δημόσια υγεία. Έχει τεράστιες επιπτώσεις και στην οικονομία. Ιδίως σε χώρες όπως η Ελλάδα η οποία στηρίζεται περισσότερο στον τουρισμό, στην εστίαση, τις υπηρεσίες και την λιανική κατανάλωση. Παγκοσμίως εκφράζονται φόβοι ακόμα και για μια μεγάλη τραπεζική κρίση. Ενώ το μέλλον των μικρομεσαίων επιχειρήσεων παντού στην Ευρώπη και τον δυτικό κόσμο είναι αμφίβολο. Στην Ελλάδα τα πράγματα από πλευράς οικονομίας πηγαίνουν πολύ άσχημα, όπως σε όλες τις χώρες του κόσμου. Πολλές μικρές επιχειρήσεις είναι στην άκρη του γκρεμού. Αρκετές από αυτές δεν θα τα καταφέρουν. Πολλοί άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους και θα δυσκολευτούν να βρουν άλλη τον φετινό χειμώνα. Η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί. Αλλά μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Πάλι καλά που δεν άκουσε τον ΣυΡιζΑ και δεν έδωσε εμπροσθοβαρώς όπως την καλούσε ο κύριο Τσίπρας όλα τα χρήματα που υπήρχαν για να στηρίξουν την οικονομία που αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Ελπίζουμε ότι ο χειμώνας που έρχεται θα είναι μεν ο χειρότερος αλλά και ο τελευταίος κακός χειμώνας. Από κει και πέρα, με την συνδρομή της ευρωπαϊκής ένωσης, η Ελλάδα, είμαστε βέβαιοι, πως θα βρει τον τρόπο να ορθοποδήσει. Υπομονή, επιμονή λοιπόν και σκληρή δουλειά.

Πηγή: http://marketnews.gr/article/2520507/ypomonh-epimonh-kai-sklhrh-douleia

Ο βαρύς χειμώνας του 2020 κι η ισχυρή ανάκαμψη του 2021!

Την 1η Ιουλίου άνοιξαν οι τουριστικές πύλες της χώρας. Με μεγάλη αγωνία και μεγάλη υπευθυνότητα περιμένουμε τους τουρίστες που θα έρθουν από τις ευρωπαϊκές κυρίως χώρες να διασώσουν ότι μπορεί να σωθεί τη φετινή χρονιά. Τα πράγματα δε θα’ναι εύκολα. Μπορεί πέρυσι να ήταν η καλύτερη ποτέ χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό. Αλλά φέτος εξαιτίας της πανδημίας του COVID-19, τα πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολα κι από πλευράς της δημόσιας υγείας αλλά και της οικονομίας. Γι’ αυτό όσο αισιόδοξοι κι αν είμαστε για την ομαλή πορεία από εδώ και πέρα, η αβεβαιότητα είναι πολύ μεγάλη. Και κάθε πρόβλεψη είναι επισφαλής.

Το τουριστικό προϊόν δεν είναι μόνο ευάλωτο. Αλλά κι άκρως σημαντικό για την ελληνική οικονομία. Καθώς από τον τουρισμό, άμεσα η έμμεσα, εξαρτάται το 30% τουλάχιστον του ετήσιου ΑΕΠ της χώρας. Η όποια διάσωση του φέτος, σε συνδυασμό με τις βάσεις που θα θέσει για την επόμενη χρονιά, το 2021, σχετίζεται άμεσα με την πορεία της οικονομίας και της αγοράς εργασίας σε βάθος πολλών μηνών. Καθώς η αγωνία όλων μας έχει να κάνει με το λίαν πιθανό ενδεχόμενο αύξησης των απολύσεων κι έκρηξης της ανεργίας το προσεχές διάστημα, κατά το οποίο τελειώνει και το καθεστώς απαγόρευσης των απολύσεων σε όσες επιχειρήσεις είχαν ενταχθεί στο καθεστώς εκτάκτων μέτρων εξαιτίας της πανδημίας και της καραντίνας.

Πολλοί, υπουργοί, κόμματα, η Τράπεζα της Ελλάδας αλλά και διεθνείς οργανισμοί, όπως το ΔΝΤ, κάνουν εκτιμήσεις για το ποσοστό της ύφεσης στη χώρας φέτος. Προσωπική μου άποψη είναι ότι τα ποσοστά μικρή αξία έχουν όσον αφορά την πραγματική ζωή και την πραγματική οικονομία. Ας είμαστε ρεαλιστές. Φέτος πολλοί άνθρωποι θα χάσουν ή έχουν ήδη χάσει την εργασία τους. Άλλοι δεν βρίσκουν την εποχική κι έκτακτη απασχόληση που είχαν κατά την καλοκαιρινή περίοδο σε όλο το εύρος του τουρισμού. Άλλοι φοβούνται, δικαίως, ότι θα χάσουν την δουλειά τους στο λίαν προσεχές μέλλον επειδή είτε θα απολυθούν είτε γιατί η επιχείρηση στην οποίαν εργάζονται και βρίσκεται στην άκρη του γκρεμού θα κλείσει η δεν θα μπορεί να τους πληρώνει. Η ανεργία δεν είναι μόνο οικονομικό πρόβλημα. Είναι πρωτίστως κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα, που η κυβέρνηση του Κυρ. Μητσοτάκη θα κληθεί να διαχειριστεί υπό δύσκολες συνθήκες από το φθινόπωρο και μετά.

Εκτιμώ ότι ο φετινός χειμώνας θα είναι πολύ βαρύς για την οικονομία και την κοινωνία. Κι ας ελπίσουμε ότι δεν υπάρξει ισχυρό νέο κύμα του COVID-19, που θα μπορούσε να κλείσει και πάλι τους πολίτες στα σπίτια τους. Σε κάθε περίπτωση πάντως η κατάσταση θα είναι δύσκολη. Και πολλά νοικοκυριά και πολλές επιχειρήσεις θα δοκιμαστούν σκληρά και θα υποφέρουν. Όμως εκτιμώ ότι θα τα καταφέρουμε. Εάν κι εφόσον η κυβέρνηση, και προσωπικά ο πρωθυπουργός συνεχίσουν να επιδεικνύουν την ίδια σοβαρότητα κι υπευθυνότητα για την διαχείριση αυτής της δύσκολης κατάστασης. Ο κ. Μητσοτάκης έχει καταδείξει ότι αυτό που τον ενδιαφέρει είναι η δυναμική ανάκαμψη της οικονομίας, μετά την επιτυχή αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Και γι αυτό ρίχνει όλο του το βάρος στην αποτελεσματική κι άξια διαχείριση του τεράστιου πακέτου των 32-33 τουλάχιστον δις ευρώ, που θα προέλθουν από κοινοτικά κονδύλια, από το 2021 και μετά, χάρις στο Ταμείο Ανάκαμψης της Ε. Ε.

Πηγή: http://marketnews.gr/article/2519493/o-barys-xeimwnas-tou-2020-ki-h-isxyrh-anakampsh-tou-2021

Επιτροπή Απολογισμού του Κράτους 02/07/2020

Παρέμβασή μου την 02/07/2020 στην συνεδρίαση της Επιτροπής Απολογισμού του Κράτους.
Κατ’ αρχήν, θα ήθελα να συγχαρώ την ΕΛΣΤΑΤ, που κατόρθωσε να αναστρέψει μια πολύ κακή εικόνα, που υπήρχε πανευρωπαϊκά για τις ελληνικές στατιστικές και τα Greek Statistics.
Για το πρώτο εξάμηνο, ήμασταν προετοιμασμένοι, δεν θα είναι τόσο μεγάλη η ύφεση. Το θέμα είναι τι θα γίνει από δω και πέρα. Και κυρίως, γιατί έχει να κάνει με έναν παράγοντα, που στην Ελλάδα, είναι πάρα πολύ σημαντικός, που είναι ο τουρισμός.
Η ύφεση, δε λέει πολλά πράγματα στον πραγματικό κόσμο. Τα νούμερα δεν λένε πολλά πράγματα. Σημασία έχει, ο άλλος έχει δουλειά; Δηλαδή, για παράδειγμα, τι επίπτωση θα έχει στην εργασία των ανθρώπων. Πάρα πολλοί άνθρωποι που ασχολούνται με τον τουρισμό εποχικά, ή έκτακτα, που δεν καταγράφονται πολλές φορές, σήμερα την έχασαν αυτή τη δουλειά.
Το ζητούμενο είναι να καταγράψουμε την επίπτωση στην ανεργία, την οποία, θεωρώ, πως θα είναι το κορυφαίο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε από τον Οκτώβριο και έπειτα, την πραγματική επίπτωση στην ανεργία, όχι την θεωρητική και πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και το ποσοστό της φτώχειας.